Jeśli chcesz zalecenia w pigułce w jakim formacie tworzyć filmiki, proszę bardzo: zalecany format filmu to MPG4 (rozszerzenie *mpg4) w rozdzielczości 1080p (Full HD 1920 x 1080 px). Jeśli masz więcej czasu i chcesz zagłębić się w trochę czarnej magii, o co w tym wszystkim chodzi, jaka jest historia powstania formatów, kodeków, kontenerów, systemów kodowania oraz czym jest przeplot i jak wyglądają pixele, zapraszam do artykułu poniżej.

Rozdzielczość w jakiej można tworzyć filmiki

Najczęściej spotykane rozdzielczości filmów to:

• 2160p UHD 4K, (lub Ultra HD) o rozdzielczości 3840 x 2160 px (filmy 4K nie są jeszcze dzisiaj normą, do oglądania filmów w takie rozdzielczości preferowane są ekrany z dużą przekątną, jest cztery razy większa od FHD). Jest jeszcze rozdzielczość 4320p = 7680 x 4320 px, ale jej to już na prawdę nie ma na czym oglądać, jest szesnastokrotnie większa od FHD)
• 1440p Quad HD, o rozdzielczości 2560 x 1440 px (dobra dla gier i nowych smartfonów, jest cztery razy większa od rozdzielczości HD)
• 1080p Full HD Full High Definition, o rozdzielczości 1920 x 1080 px, w formacie panoramicznym 16:9, rejestruje najczęściej 25 klatek na sekundę (obecnie najpopularniejsza i zalecana rozdzielczość)
• 720p HD High Definition (lub HD Ready), o rozdzielczości 1280 x 720 px

mniejsza rozdzielczość mogąca powodować słabszej jakości obraz to:

• 480p 854 x 480 px
• 360p 640 x 360 px
• 240p 426 x 240 px

Ku woli wyjaśnienia: rozdzielczość to nic innego jak proporcje pixeli tzw. PAR (pixel aspect ratio). Poniżej wklejam obrazek z Wikipedii, gdzie pokazana jest dobrze proporcja pixeli kwadratowych i prostokątnych. Bezpieczniej jest podać też przy wartości PAR liczbę mówiącą o ilości klatek na sekundę, czyli np. 1080p30, gdzie 30 oznacza bardzo szybki film. Najczęściej jednak wybieraną ilością klatek na sekundę jest 25 (w kinach 24) lub do slow motion (filmu w dużym zwolnieniu) 10 klatek na sekundę.

Co to jest przeplot?

Przeplot (ang. interlacing) to technika analizy, transmisji i wyświetlania obrazu, polegająca na naprzemiennym wyświetlaniu parzystych i nieparzystych linii obrazu, powszechnie stosowana w telewizji (np. Telewizja Polska, programy TVP1 HD, TVP2 HD w naziemnej telewizji cyfrowej), we wszystkich standardach nadawania obrazu telewizyjnego (PAL. SECAM, NTSC) oraz jest używany w niektórych trybach graficznych w niektórych monitorach. Stosuje się ją w celu zmniejszenia pasma przenoszenia przesyłanego sygnału bądź w celu zwiększenia pozornej rozdzielczości wyświetlanego obrazu. W telewizji stosowana głównie do zmniejszenia efektu migotania ekranu (dwukrotnie częstsze wyświetlenie połowy linii, zamiast rzadszego wyświetlania pełnej klatki). Rozdzielczość każdej pełnej klatki obrazu wynosi 1920 × 1080, a sygnał nadawany jest w proporcji 16:9. Jedna klatka jest podzielona na dwa pola. Jedno z pól podaje parzyste linie, a drugie nieparzyste, czyli jedno pole ma rozdzielczość 1920 x 540. W sygnale TV dwa pola składające się na jedną klatkę obrazu są zarejestrowane w dwóch różnych momentach, czyli w rzeczywistości przedstawiają dwa różne obrazy. Przy odwzorowywaniu scen o zwiększonej dynamice jak np. transmisje sportowe, dzięki temu zwiększa się płynność ruchów. Nie będę opisywać tutaj tego co zrobiono, by pozbyć się efektu migotania, bo to czarna magia dla techników, ale zdecydowanie lepsze efekty widzimy na dzisiejszych ekranach. W systemach PAL półobrazy pojawiają się z częstotliwością 50 klatek na sekundę, w systemach NTSC wartość ta wynosi 60 klatek na sekundę. Przeplotu nie wyeliminowano, opracowując standard nadawania obrazu kolorowego, ponieważ stosowano zasadę, zgodnie z którą każda nowa technologia nie może ograniczać odbioru na odbiornikach wcześniej dostępnych na rynku. Reguła ta jest jednym z głównych hamulców rozwoju nowych technologii, jednak nie będzie zachowana, gdy w nadajnikach naziemnych technika analogowa kodowania sygnałów zostanie zastąpiona techniką cyfrową.

1080p to oznaczenie rozdzielczości bez przeplotu, “p” czyli obraz progresywny (Full HD). Zalecana do naszych filmików.

1080i to oznaczenie rozdzielczości z przeplotem, „i” z ang. interlaced. Stosowana w telewizji (czytaj wyżej).

Rodzaje formatów w jakich można tworzyć filmiki?

Format pliku to inaczej jego struktura określająca sposób jego zapisywania i odtwarzania w danym programie. 

Do najpopularniejszych formatów filmów należą:

• AVI (Audio Video Interleave) – jeden z najstarszych i najpopularniejszych formatów plików wideo. Łączy on w jednym pliku dane audio-wideo. Stworzył go Microsoft w 1992 roku. Format AVI jest odmianą formatu RIFF. ajczęściej stosowane kompresje obrazu dla AVI to XviD, DivX, Intel Real Time Video, Indeo, Cinepak, Mjpeg, VdoWave, Real Video, Mpeg-4.
  Rozszerzenie: *avi
• MPEG (Moving Picture Experts Group) jest to kontener, czyli oznaczenie grupy standardów kodowania. Innymi słowy jest to grupa często stosowanych formatów zapisu danych, zawierających obraz i dźwięk. MPEG pojawił się po raz pierwszy w 1988 roku, kiedy to poszukano rozwiązania nagrania obrazu z kaset na dysk komputera – 1,5-godzinny film zajmował około 160 GB miejsca. Było to za dużo jak na ówczesne dyski twarde.
• MP3 najpopularniejszy format kompresji dźwięku.
• MPEG-1 powstał w 1991 roku i pozwalał na uzyskanie rozdzielczości 352×240 o przepustowości około 1,5 Mb/s. Tworzy filmy w formacie VCD/SVCD, spotykane czasami np. na płytach dołączanych do czasopism.
• MPEG-2  powstał w 1994 roku i posiadał maksymalny rozmiar obrazu 1920×1152 z przepustowością od około 4 do 13 Mb/s. Najczęściej wykorzystywany do zapisu na nośnikach DVD.
• MPEG-3 zaprojektowany dla HDTV, został szybko porzucony ze względu na obsługę wysokiej rozdzielczości przez swojego poprzednika.
• MPEG-4 obecnie najlepszy i najczęściej używany format (standard kodowania danych w systemie MPEG). Rozpoczął proces tworzenia takich kodeków jak XviD oraz DivX, którymi kompresuje się filmy i bez których nie można takich filmów odtworzyć. Zapoczątkowały one erę multimediów w sieci. Jego zaletą jest tworzenie najmniejszych rozmiarów plików przy wysokiej jakości obrazu i dźwięku. Jest wykorzystywany w mediach strumieniowych w sieci oraz na videokonferencjach, w telewizji i przy ogólnej pracy kamerą. Przejął on wiele cech formatów MPEG-1 i MPEG-2, zwiększając obsługę VRML (Virtual Reality Modelling Language, standard opisujący grafikę trójwymiarową ), pliki złożone (zawierające obiekty zarówno audio, jak i video oraz VRML). Format stosowany jest w WMA, WMV, QuickTime, Nero Digital. Jednak najczęściej spotykanym formatem dla filmów MPEG-4 jest format .avi (produkcji Microsftu), a nie .mpg. Większość nowszych komputerów i programów zapisuje obraz właśnie w tym formacie. Format został przedstawiony w 1998 roku. Rozszerzenie MPEG-4: *.mp4
• VideoCD (VCD) służy do zapisu filmów na płytach CD-R/CD-RW z jakością zbliżoną do VHS. Film może zostać podzielony na rozdziały i posiadać menu, tak jak na płytach DVD.
• Super VideoCD (SVCD) powyższego formatu różni się lepszą rozdzielczością i podwojoną ilością kanałów audio.
• DVD (Digital Video Disc) służy do zapisywania filmów na płytach DVD, na których można mieć wiele ścieżek audio, video i z napisami. W porównaniu ze standardowym CD – ROM ma większą pojemność zapisu. Umożliwia on zapis na płytach DVD-R, DVDR DL, DVD-RW, DVD+R, DVD+R DL, DVD+RW, DVD-RAM. Cechą charakterystyczną formatu jest to, że DVD musi zawierać system plików (jest to rozszerzenie standardu ISO 9660). Format pojawił się po raz pierwszy w Japonii w w 1996 roku, natomiast do Europy dotarł w 1998 roku.
• DivX stratna metoda kompresji filmu, w aktualnej wersji zgodna z MPEG-4
• ASF (Advanced Systems Format) to format strumieniowy służący do przechowywania i przesyłania audio i wideo, serii nieruchomych obrazów z dźwiękiem oraz danych takich jak wykonawca, tytuł, autor. Stworzony przez Microsoft, ale już na wymarciu.
• WMV (Windows Media Video) format o dużym stopniu kompresji stworzony przez Microsoft, może być odtwarzany przez większość znanych odtwarzaczy. Dzięki temu formatowi można oglądać filmy na Xbox 360, platformie Windows Mobile czy Microsoft Zune.
  Rozszerzenie: *.wmv
• Quick Time (MOV i QT) stworzony przez firmę Apple dla komputerów Macintosh. Pliki w tym formacie są bardzo zaawansowane technologicznie i mogą zawierać takie dane jak: wideo, audio, animacje, rozdziały, obrazy statyczne, obrazy panoramiczne, obiekty 3D, dźwięk wielokanałowy, muzykę w formacie MIDI oraz tekst. Najczęściej służą do publikacji filmów w internecie.
• RealMedia (RM, RMVB) to pliki o małym rozmiarze używane do transmisji strumieniowej. Format RealVideo firmy RealNetworks.
• Flash Video (FLV) kontener multimedialny używany do dystrybucji plików wideo przez internet. Stworzony przez Macromedia i rozwijany przez Adobe Systems. Plik .flv można odtworzyć za pomocą przeglądarki internetowej z wtyczką Adobe Flash Player lub Gnash, a także osobnych programów, np. Winamp, Moyea FLV Player, FLV Player, ALLPlayer (programy na
  licencji freeware), MPlayer, VLC media player (programy na licencji GPL). Dostępne są również programy umożliwiające konwersję plików .flv do np. .avi.
• 3GP wykorzystywany głównie w telefonach komórkowych, jest to uproszczona wersja formatu MP4. Zaletą jest mały rozmiar plików i stosunkowo dobra jakość. Wadą natomiast jest brak możliwości odczytu napisów dołączonych do filmu.
• MKV – format Matroska rozwijany na zasadzie open source.

Czym są kodeki i kontenery oraz jak je instalować?

Kodeki to moduły służące do kodowania/dekodowania filmów. Przykładem kodeków są: komercyjny DivX oraz darmowy XviD, obydwa w technologii MPEG-4.

Zaś kontenery to “opakowania” dla różnych formatów. Film zakodowany kodekiem DivX lub XviD może być dostępny w różnych kontenerach, np. AVI, ASF, MOV, MPG, MKV.

Aby komputer mógł odtwarzać poszczególne formaty filmów, należy na nim zainstalować odpowiednie zestawy kodeków, które będą dekodowały dane zapisane w sposób charakterystyczny dla każdego formatu, oraz odtwarzacze zdolne wyświetlać dany rodzaj filmu. Kodeki najszybciej instalować za pomocą gotowych pakietów, które zawierają wszystkie niezbędne kodeki. Przykłady takich pakietów to: K-Lite Codec Pack, Mega Codecs Pack, Nimo Codec Pack, można je znaleźć za pomocą Googla.

Po zainstalowaniu kodeków należy zaopatrzyć się w odtwarzacz. Najczęściej używanym jest Windows Media Player (w systemie Windows). Potrafi on odtwarzać pliki Microsoftu (ASF, WMV i AVI) oraz MPG. Do oglądania plików MOV/QT konieczny jest odtwarzacz QuickTime, zaś do plików RM i RMVB – odtwarzacz RealPlayer. Warto też zaopatrzyć się w jakikolwiek odtwarzacz obsługujący napisy, np. Vplayer lub BESTplayer. Co najmniej kilkanaście dobrych i darmowych odtwarzaczy filmowych można bez problemu znaleźć w każdym internetowym katalogu oprogramowania lub za pomocą Google, wpisując w polu wyszukiwania np. hasło video player bądź mpeg player itp. (JB)

Systemy kodowania kolorów w sygnale telewizyjnym

• System PAL jest to zmodyfikowany system NTSC (stworzony w Niemczech). Zwyczajowo obraz złożony jest z 625 linii na klatkę przy odświeżaniu 50 Hz i 25 klatkach na sekundę. System PAL jest wykorzystywany w prawie całej Europie.
• System NTSC jest to amerykański system telewizji analogowej. Zwyczajowo złożony z 525 linii na klatkę przy częstotliwości 59.94 Hz i 29.97 klatkach na sekundę. Wadą systemu NTSC jest jego tendencja do utraty barw, która szczególnie daje się odczuć na dużych odległościach przesyłu. Z systemu NTSC korzysta przede wszystkim Ameryka Północna oraz Ameryka Środkowa.
• System SECAM jest to stworzony we Francji system nadawania koloru w sygnale telewizji analogowej. Dla SECAM D/K mamy 625 linii przy częstotliwości 50 Hz i 25 klatkach. System posiada wady, jedną z nich jest częste pulsowanie jaskrawego koloru na krańcach obiektu. System stosowany w Ameryce Południowej oraz we wschodniej części Afryki.

Mam nadzieję, że trochę rozjaśniłam ci podstawy technik wyświetlania obrazu twojego filmu. Od pixela do systemów. Czasem warto widzieć, jak to wygląda od kuchni i co oznaczają skróty. Technika idzie bardzo szybko do przodu i mam tylko nadzieję, że ten artykuł za chwilę znów będzie przez to nieaktualny i do odświeżenia 🙂

Jeśli wyeksportowałeś już film ze swojego programu w pożądanym formacie teraz zapraszam cię do artykułu, gdzie i jak go umieścić w social media. Gdybyś jednak był na początku całej zabawy w filmowanie polecam ci artykuł o tym jaki sprzęt będzie ci potrzebny: tani, droższy i czy w ogóle da się za darmo?

Fragmenty powyższego tekstu pochodzą ze źródeł: Wikipedia, gim26.edu.pl, elektroda.pl oraz magazynt3.pl